Smilodon był dużym i potężnym kotem. Największy gatunek, populator Smilodon, miał około 1,2 metra (3,9 stopy) wysokości w kłębie i ważył do 280 kilogramów (620 funtów). Smilodon był mocno zbudowany, miał krótkie, muskularne kończyny i długi ogon. Jego futro było zazwyczaj płowe lub czerwonawo-brązowe, z ciemnymi plamami lub paskami. Najbardziej charakterystyczną cechą Smilodona były jego wydłużone, przypominające sztylety górne kły. Zęby te miały do 28 centymetrów (11 cali) długości i można było nimi zadawać głębokie, przenikliwe rany.
Smilodon był drapieżnikiem szczytowym, polującym na duże ssaki, takie jak mamuty, mastodonty, gigantyczne leniwce naziemne i żubry. Uważa się, że Smilodon polował, atakując swoją ofiarę z ukrycia, a następnie zabijając ją potężnymi szczękami i kłami. Smilodon był prawdopodobnie zwierzęciem stadnym, żyjącym w stadach liczących do 20 osobników. Młode urodziły się ślepe i bezradne, ale w wieku dwóch lat mogły stać się w pełni niezależne.
Smilodon wymarł około 10 000 lat temu, pod koniec epoki plejstocenu. Przyczyna jego wyginięcia nie jest w pełni poznana, ale mogło to wynikać z połączenia czynników, takich jak zmiana klimatu, konkurencja ze strony innych drapieżników i polowania przez ludzi.